Wielki Kanion Kolorado

Wielki Kanion (Wielki Kanion Kolorado) to przełom rzeki Kolorado w stanie Arizona w USA przez Płaskowyż Kolorado. Za początek kanionu uznaje się Lee’s Ferry (niewielka stacja z motelem i przystanią dla łodzi leżąca około 12 km od miejscowości Page), natomiast koniec kanionu leży w rejonie Grand Wash Cliff leżącym około 20 km od początku jeziora Mead.

Odległość pomiędzy tymi punktami mierzona nurtem rzeki Kolorado wynosi 446 km. Najgłębszym rejonem Wielkiego Kanionu jest Granite Gorge (Wąwóz Granitowy), w którym najgłębsze miejsce leży poniżej krawędzi o 1857 m (6093 stóp). Szerokość kanionu waha się od ok. 800 m (pod punktem widokowym Toroweap na North Rim – Północnej Krawędzi) do 29 km w najszerszym miejscu. Jest to największy przełom rzeki na świecie (jednak nie najgłębszy).

Kanion wykształcony jest głównie w łupkach, a także iłołupkach, wapieniach, piaskowcach i granitowych intruzjach. W kanionie tym można dostrzec przekrój geologiczny od proterozoiku (w prekambrze) po trias (era mezozoiczna). Każda seria warstw skalnych ma inny odcień. Skały osadowe kanionu obfitują w skamieniałości, od pierwotnych glonów do drzew, od morskich muszli po szczątki dinozaurów.

Istnieją różne hipotezy na temat powstania kanionu. Najbardziej rozpowszechniona mówi o tym, że proces powstawania był wydłużony w czasie, Według niej kanion zaczął powstawać w zachodniej części obecnego przebiegu 17 mln lat temu, natomiast wschodni kraniec ukształtował się 5–6 mln lat temu. W następnych milionach lat trwało wcinanie się wgłębne rzeki i pogłębianie kanionu, przy zachowaniu jego długości. Według tej wersji rzeka Kolorado żłobiła kanion w miarę jak płaskowyż Kolorado się podnosił. Inna wersja mówi o tym, że cały kanion ukształtował się w przeciągu bardzo krótkiego czasu, nawet kilku dni.

Przed wybudowaniem w 1963 r. zapory wodnej Glen Canyon Dam, tworzącej jezioro Powella, rzeka niosła przez kanion dziennie 500 000 ton osadu, obecnie zapora ograniczyła transport do 80 000 ton. Badaczem, który opracował historię geologiczną Wielkiego Kanionu Kolorado, był geolog Clarence Dutton.

W 2007 roku otwarto szklany pomost nad zachodnią częścią Wielkiego Kanionu (Grand Canyon West). To najwyżej położony „balkon” na świecie – usytuowany jest na wysokości 1219 m nad ziemią. Zainteresowani mogą podziwiać otwierającą się pod nimi przepaść, oddzieleni od niej jedynie przezroczystą taflą szkła. Szklana platforma kosztowała 30 mln dolarów; ma kształt podkowy wystającej na ponad 20 metrów od krawędzi urwiska, które opada pionowo w dół na głębokość 1220 metrów. Znajduje się 144 km na zachód od Parku Narodowego Wielkiego Kanionu, na terenach rezerwatu Indian Hawasupaji w Arizonie. Park Narodowy w 2016 roku odwiedziło blisko 6 mln turystów.

Skywalk został zaprojektowany przez pracownię architektoniczną MRJ Architects, a jego konstrukcją zajęła się firma Lochsa Engineering. Skywalk udźwignie jednocześnie 120 osób i wytrzyma wiatry wiejące w Kanionie z prędkością 160 km na godzinę. Pomost wyposażono również w system amortyzujący, aby nie wpadał w drgania powodowane przemieszczeniem się po nim ludzi.

Region wokół Wielkiego Kanionu Kolorado został po raz pierwszy objęty ochroną federalną decyzją prezydenta Benjamina Harrisona z 20 listopada 1893 roku, który ustanowił w tym regionie rezerwat leśny. Prezydent Theodore Roosevelt 11 stycznia 1908 roku ze względu na „niezwykłe znaczenie naukowe, jako największego naturalnego kanionu w Stanach Zjednoczonych” ustanowił w tym miejscu pomnik narodowy pod nazwą Grand Canyon National Monument. Ponad dekadę później, 26 lutego 1919 roku Kongres przekształcił pomnik w park narodowy. Prezydent Herbert Hoover chcąc powiększyć obszar objęty ochroną 22 grudnia 1932 roku ponownie ustanowił Grand Canyon National Monument jako pomnik narodowy graniczący z istniejącym parkiem. Z kolei w 1975 roku podwojono powierzchnię Parku Narodowego Wielkiego Kanionu włączając do niego drugi pomnik narodowy Grand Canyon National Monument. W 1979 roku park wpisano na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Ustanowienie Wielkiego Kanionu parkiem narodowym zapobiegło budowie na jego obszarze zapory na rzece Kolorado, która ostatecznie powstała w jej górnym biegu, jako zapora Glen Canyon Dam, która zalewając Glen Canyon utworzyła sztuczne jezioro Powella.

Większość zwiedzających przybywa do południowej krawędzi kanionu, podążając drogą stanową 64. Droga dociera do południowego wjazdu do parku w pobliżu Tusayan, następnie skręca na wschód opuszczając park wschodnim wjazdem.

Wszystkimi miejscami noclegowymi w parku zarządza Xanterra corporation.

Siedziba główna parku mieści się w Grand Canyon Village, niedaleko od południowego wjazdu, w którym znajdują się także najpopularniejsze punkty widokowe. Wzdłuż około 30 mil południowej krawędzi biegnie droga.

Dużo mniej miejsc dla turystów oferuje północna krawędź, do której dociera się drogą stanową 67.

W granicach stanu nie ma drogowego połączenia między obiema krawędziami, z wyjątkiem drogi prowadzącej przez most Navajo Bridge, w pobliżu miasta Page. Pokonanie tej trasy zajmuje około 5 godzin. Alternatywną trasą jest droga przez Las Vegas i Zaporę Hoovera.

Wielki Kanion jest obszarem powietrznym o specjalnych zasadach, z wyznaczonymi terenami, gdzie loty są zakazane i terenami, gdzie obowiązuje minimalna wysokość lotu. Zasady te wprowadzono, aby zredukować natężenie hałasu i zanieczyszczenie na obszarze parku. Poza terenem parku znajduje się obsługujące je lotnisko Grand Canyon National Park (kod IATA: GCN).